2020 - TİCARET SAVAŞLARI - 2                      

 

ABD-MEKSİKA-KANADA ANLAŞMASININ (USMCA) ONAY SÜRECİNİN TAMAMLANMASI

 2018 Eylül ayında imzalanan ancak ABD bakımından onay süreci tamamlanmamış olan USMCA konusunda geçtiğimiz yıl sonunda önemli bir gelişme sağlanmıştır.

Müzakereler sonucu 34 bölüm, 13 ek ve 12 mektup teatisinden oluşan ve toplam 1869 sayfa uzunluğundaki yeni anlaşma “ABD, Meksika, Kanada Anlaşması” (United States, Mexico, Canada Agreement – USMCA) adıyla ortaya çıkmıştı.

Anlaşmanın özellikleri şöylece özetlenebilir.

 Taraflar arasında anlaşmazlıkların çözümü konusunda kapsamlı düzenlemelere yer verilmiştir.

Otomobil ticaretine ilişkin menşe kurallarında önemli değişiklikler yapılarak, oranlar ve otomotiv sanayinde saat başı ücret dâhil olmak üzere Meksika bakımından yeni kısıtlayıcı kurallar getirilmiştir.

 Ayrıca Kanada’nın süt ürünleri konusunda pazarını açması, çevre ve çalışma koşulları ilişkin yeni kurallara getirmesi, Çin’i hedef alarak pazar ekonomisi olmayan ülkelerle ilişkilerin düzenlenmesi, ulusal güvenlik savı ile açılacak soruşturmalar ve alınacak kısıtlayıcı önlemlerin hızlandırılmasına yer verilmiştir.

 Ayrıca dijital ticarete yönelik düzenlemeler ve döviz kurunun belirlenmesine ilişkin hükümler küresel anlamda örnek teşkil edecek ilk olma özelliğini de haizdir.

 Yeni NAFTA’yı (USMCA) ticaretin serbestleştirilme kaygısından ziyade ticareti yönlendiren bir girişim olarak nitelendirmek uygun olacaktır.

 Gerçekten de Trump Yönetimi Meksika’da üretim yapmanın işçi ücretleri bakımından maliyetli hale getirerek firmaların Amerika’ya dönmelerini, ilaveten Meksika’daki ABD yatırımlarına sağlanan garantilerin azaltılmasını ve böylece Meksikalı işçinin ABD işçisine rekabet etmesinin engellenmesini hedeflenmektedir.

 Bu konuda ABD Ticaret Temsilcisi Lighthizer 15 Aralık 2019 tarihinde CBS televizyonuna verdiği demeçte; Başkan Trump’ın ”çok zor şartlarda çalışan (yabancı) işçilerin Amerikan imalat sanayinde çalışan işçilerle rekabet içinde olmasını istemediğini” açıklamıştır.

 Anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için ülkelerin parlamentolarında onaylanması gerekmektedir. 

Bu arada ABD Temsilciler Meclisinde USMCA’nin onaylanması ile ilgili özellikle Demokrat Parti temsilcileri düzeltilmesini talep ettikleri bazı hükümler ortaya çıkmıştı.

 Bunlarda çalışma koşullarının iyileştirilmesi, çevre konularında yeni yükümlülükler getirilmesi ve Kanada ve Meksika’nın ilaçlarda patent yasalarının değiştirilmeyerek aynen muhafaza edilmesidir.

 Temsilciler Meclisinde çoğunluğu elinde bulunduran Demokrat Parti mensubu temsilciler ile ABD Ticaret Temsilcisi Robert Lighthizer arasında ciddi anlamda uzun süren müzakereler yürütülmüştü.

Bunun sonucunda, ABD ve Meksika arasında iki ülke üyelerinden oluşan bir panel oluşturularak çalışma standartları ile konularda süratli hareket edilmesini ve iddiaların kanıtlanması yükümlüğünün iddiayı getiren tarafa değil iddianın muhatap olan karşı tarafa bırakılması hükme bağlanmıştır.

 Bu konu son anda Meksika tarafında büyük bir hassasiyet yaratmış ve hatta değişikliği kabul edemeyecekleri belirterek kısa süreli bir krize de neden olmuştur.

 Meksika ABD’nin işçi müfettişleri göndereceği iddiası ile bunu egemenlik haklarının ihlali olarak ilan etmiştir.

 Sorun ABD tarafın Meksika atanacak ABD’li çalışma Müşavirlerinin Büyükelçilik nezdinde görevlendirileceğini yazılı olarak bildirilmesi üzerine çözüme kavuşturulmuştur.

 Çalışma koşulları ile ilgili yükümlülüklerin bu şekilde belirlenmesi, ABD’nin en büyük işçi sendikası olan AFL-CIO’nun da ticaret anlaşmasını destekleyeceğini açıklaması bakımından ayrıca önemlidir.

 Çok taraflı Çevre Anlaşmalarından doğan ozon tabakasının korunması, tehlike altındaki canlılar, deniz kirlenmesi gibi konulardaki yükümlülüklerin yerine getirilmesini hükme bağlarken, Paris Anlaşmasına değinilmemiştir.

 İlaç sanayi ile ilgili konuda ise Demokratlar “jenerik ilaçların” imalatını serbest bırakan paten hakkı süresinin özellikle “biyolojik ilaçlarda” kısıtlanmasını talep etmişlerdir.

 Bu süre Amerika’da on yıl diğer taraftan Kanada ve Meksika’da daha kısa süre olarak belirlenmişti.

 Demokratlar bu on yıllık sürenin; Amerika’da da kısaltılmasını tercih etmekle beraber bunun Senato’dan kabul edilmeyeceğinden emin oldukları için sürenin Kanada ve Meksika tarafından aynen uygulanmasına gerek olmadığının hükme bağlanması ile yetinmişlerdir.

 Bunun üzerine Amerikan ilaç firmaları anlaşmadan desteklerini çektiklerini ilan etmişlerdir.

 Bu üç konuda yapılan değişiklikleri içeren protokoller Kanada Dışişleri Bakanı Freeland, Meksika Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı  Seade ve ABD Ticaret Temsilcisi Lighthizer tarafından Meksiko şehrinde 10 Aralık 2019 tarihinde imzalanmıştır.

Daha sonra USMCA bu şekliyle ile Temsilciler Meclisinde 19 Eylül 2019 tarihinde 385’e karşı 41 oyla onaylanmıştır.

 Anlaşmanın 2020 yılının ilk aylarında Senato’da onaylanarak yürürlüğe girmesi beklenmektedir.