İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİK

 

İnsan yaşamında iş fiizksel sosyal ve mental açıdan önemli bir yer tutuyor                     ve işyerleri çalışanların günlerinin büyük kısmını geçirdiği mekanlar olarak sürdürülebilirlik çabalarında önemli bir yer teşkil ediyor.

 

1992 Rio Zirvesi’nin sonuç bildirgesinde sürdürülebilir kalkınma                                    “mevcut dünya nüfusunun ihtiyaçlarının sağlık ve çevre üzerinde olumsuz sonuçlar yaratmadan, küresel kaynakları tüketmeden veya varlığını tehdit etmeden ve dolayısıyla gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılamalarının

önüne geçmeden karşılanması” şeklinde tanımlanıyor.

 

 Bu bildirge aynı zamanda insanlığın sürdürülebilir kalkınma çabalarının

odağında yer aldığını belirterek herkesin doğayla uyumlu bir biçimde                    sağlıklı ve üretken bir yaşam hakkı olduğunu ifade ediyor.

 

Buradan yola çıkılarak sürdürülebilirlik kavramının işçi sağlığı                                             ve iş güvenliği kavramlarıyla iç içe geçen ilişkisi anlaşılabilir.

 

Sürdürülebilirlik; güvenlik, sağlık ve çevre profesyonellerinin                                        ilgisini çekmeye devam eden bir alan olarak sosyal, ekonomik                                     ve ekolojik öncelikleri dengelemeyi amaçlar.

 

En temel düzeyde sürdürülebilirlik ve iş güvenliği, kaynakların                                         (ister doğal kaynaklar ister insan kaynakları olsun) korunması şeklinde                      ifade edilen aynı amaca hizmet eder.

 

Sürdürülebilirlik açısından ‘doğal’ olan kaynaklar iş güvenliği açısından                   emek süreçlerinin devamını sağlayabilecek insan kaynaklarına işaret eder.

 

Bu anlamda kaynakların korunması ve geliştirilmesi her iki yaklaşım için benzerlik içerse de iş güvenliği ve işçi sağlığı alanında sürdürülebilirlik

tartışması görece daha yenidir.

 

Sürdürülebilirlikten bahsedilirken mevzuatların, SHE ( Güvenlik - Sağlık - Çevre) üçlüsünden daha çok çevreye odaklandığı söylenebilir.

 

Bunun temel sebebi üretim süreçlerine yansıyan enerji, hammadde tüketimi ve atık süreçlerinin maliyet bakımından dışsallıkların hesaba katılmasıyla

önemli hale gelmesidir.

 

Bu noktada, genel anlamda sürdürülebilirliğin sosyal ve ekonomik boyutlarının, projelerin sonuçlarına yoğunlaştığı, işçi sağlığı                                            ve iş güvenliği konularına daha az temas ettiği gözleniyor.

 

Buna zıt bir örnek olarak özellikle konut sektöründe önem kazanan                              bir sertifikasyon sistemi olan LEED görülebilir.

 LEED sertifikasyon sistemi sadece çevresel sürdürülebilirliği ölçmekle kalmaz aynı zamanda işyerlerinin güvenli ve sağlıklı üretim mekanları olmasına da dikkat eder.

 

Örneğin LEED önlemleri şu boyutları ele alıyor:

 

Mekanların sürdürülebilirliği

 

Su verimliliği

 

Enerji, atmosfer ve iklim değişikliğine katkı

 

Hammadde ve kaynaklar

 

Kapalı alan çevre kalitesi

 

Farklı üretim ağlarıyla bağ kurmak

 

Eğitimde bilinçlendirme

 

Ürün ve süreç tasarımında yaratıcılık

 

Bu anlamda iş güvenliği ve sürdürülebilirliğin yan yana gelebileceği

4 pratik öneri şu şekilde sıralanabilir:

 

Tehlikeli ürün, hammadde ve atıkların üretim süreçlerinden uzaklaştırılması (örneğin bu tehlikeli ürünlerin daha az zararlı veya zararsız muadilleriyle ikame edilmesi)

 

En iyi uygulamalar ve verimlilik artışı yoluyla zararlı maddelerin

kaynakta belirlenerek bunlara yönelik tedbir ve koruyucu önlem alınması (örneğin yerel havalandırma tesisatları, izolasyon odaları,                                       makine koruyucular ve akustik izolasyon)

 

Tehlikesiz ve güvenli işyeri süreçleri tasarlanması (iş rotasyonu,

güvenli iş yeri eğitimleri, etiketleme, kilit altında tutma, işyeri takibi ve maruziyetin sınırlandırılması gibi) ve bu süreçlere dair kontrollerin                           düzenli uygulanması

 

Riske göre belirlenmiş kişisel koruyucu ekipman kullanımının sağlanması                          ve bu ekipmanlar hakkında sistematik eğitim verilmesi.

 

Bu ekipmanların kullanımı iş yeri kazalarını azalttığı gibi                                                   diğer tesis süreçlerindeki kontrol ve güvenlik sistemleriyle de                               senkronizasyon içinde çalışmalıdır.